Bebeğin başında form bozukluğunun olması durumuna ”kraniosinostoz” ismi verilmektedir. Kraniosinostoz bebeğin beynin büyümesini engelleyerek çeşitli işlev eksikliklerine neden olabiliyor. Ebeveynlerin bebeğin başında hal bozukluğu hakkında dikkat etmesi gerekenleri Memorial Bahçelievler Hastanesi Beyin ve Hudut Cerrahisi Bölümü’nden Op. Dr. Mahmut Özden, tedavi teknikleri hakkında bilgi verdi. Bebeklerin başında biçim bozukluğu neden olur? Bebeklerin başındaki hal bozukluğunu gidermek için tedavi teknikleri neler? İşte husus hakkında merak ettiklerinizi haberin devamında bulabilirsiniz.
Kraniosinostoz, beynin büyümesini engelleyerek gelişim sorunlarına ve işlev kayıplarına yol açabiliyor. Bu tablonun erken devirde fark edilerek gerekli müdahalelerin yapılması, çocuğun zihinsel gelişimi açısından büyük değer taşıyor.
Bebeğin Başındaki Sütürler 18. Aya Kadar Kapanmadıysa Dikkat!
Bebekler doğduklarında kafatası içerisindeki sütür ismi verilen kıkırdak yapılarda belirli oranda açıklık bulunmaktadır. Bebek 3’üncü ayına geldiğinde bu sütürler yavaş yavaş kapanmaya başlar ve 18’inci ayda hepsi büsbütün kapanmış olur. Bebeklerin beyni doğduklarında fizikî olarak küçüktür ve bedenle birlikte vakit içerisinde büyür. Sütürler ortasındaki bu esneklik beynin sağlıklı bir biçimde büyüyebilmesi için gereklidir. Kraniosinostoz durumunda bu sütürlerden kimileri erken kapanır ve beynin kapandığı bölgeye denk gelen kısmı büyüyemez, baskıya maruz kalır.
Beyin, baskıya maruz kaldığı bölgenin karşı istikametine gerçek büyür ve kafatasında hal bozuklukları oluşur. Ortalama 2 bin canlı doğumda 1 görülen bu durum bebekte gelişim bozukluklarına yol açabilmektedir. Kraniosinostoz yalnızca hal bozukluğuyla yani kıkırdakların kapanmasıyla meydana gelmeyebilir. Apert sendromu, crouzon sendromu üzere birtakım genetik sendromlarda da oluşabilmektedir. Bu hastalarda baş biçim bozukluğu dışında birçok organda ya da dokuda da bozukluk görülmektedir. Bu nedenle kraniosinostozun sebebi şayet sendromikse kesinlikle genetik araştırma yapılmalıdır.
Kraniosinostoz Kimlerde Görülür?
- İleri anne yaşı,
- Annenin sigara kullanması(özellikle gebelik devrinde kullanıma devam edilmesi),
- Annenin beyaz ırktan olması,
- Annenin yüksek rakımda yaşaması durumunda
- Erkek çocuklar
- Gebe kalmak için görülen fertilite tedavisi
- Babanın birtakım tarım, ormancılık işleri üzere organik unsurlarla temas halinde olması durumlarında daha sık görülmektedir.
- Bebeğinizi daima birebir durumda yatırmayın
Beynin baskıya uğradığı bölgelere nazaran isimlendirilen birçok doğuştan kraniosinostoz tipi bulunmaktadır. Bunun yanında bazen olağan doğumda forseps kullanıldığı durumlarda oluşabilir. Bazen güç doğum olup fetüsün geliş durumuna bağlı olarak oluşabilir. Pozisyonel deformasyon bunların doğuştan olmayan ve en sık görülen tipidir. Çocuk bilhassa 3 aya kadar çok fazla hareket etmeyip daima birebir konumda yatırılırsa başın yastığa geldiği yer düzleşir, tam karşı istikamette alın bölgesi şişer. Bu problemle çok sık karşılaşılır. Aileler bilhassa bu hususta çok huzursuz gelirler. Bu hastalarda baş yapısı ekseriyetle birinci 2 yıl içinde çocuk sağa sola dönmeye, yürümeye başladıktan sonra daima tıpkı yere bası durumu ortadan kalkınca kafatası tekrardan yepyeni biçimini almaktadır.
Kraniosinostoz Nedenleri Neler?
-Mikrosefali (küçük beyinli doğma): Küçük beyinli doğumlarda beynin büyüyememe durumu vardır. Beyin büyüyemeyince kemikleri dışa gerçek itemediğinden kafatası dışa hakikat büyümez ve kıkırdaklar devamlı hareket etmediği ve dışarı iten bir güç olmadığı için erken periyotta kaynayıp sabitleşir.
-Bazen çocuklar doğduğu vakit hidrosefali ismi verilen baş içinde su artışı sorunu oluşur. Hidrosefali ameliyatlarında takılan şantın gereğinden fazla su boşaltması da beynin içeri gerçek büzüşerek genişlemesini engellediğinden yeniden kafatasındaki sütürlerin erken kapanmasına neden olabilir.
-Hipertiroidi, fosfat eksikliği, mukolipidoz üzere metabolik hastalıklarda da kraniosinostoz gelişimi olmaktadır.
-Apert sendromu, crouzon sendromu üzere gen mutasyonlarında kraniosinostoz gelişimi olmaktadır.
Geç Kalan Olaylarda Cerrahi Müdahale Gerekebilir
Kraniosinostozdan şüphelenildiği durumlarda düz kafatası röntgeni, 3 boyutlu beyin tomografisi ve daha sonra MR çekilmektedir. Lakin şayet kraniosinostoz oluşum nedeni sendromikse kesinlikle genetik araştırma yapılmalıdır. Şayet beynin maruz kaldığı bası sonucu çocukta birtakım nörolojik defisitler görülüyorsa yani beynin bası altında kalan bölgesinin bedende yaptığı işlev kayıpları mevcutsa bu bebeklere vakit kaybetmeden cerrahi müdahale gerekmektedir. Bazense rastgele bir işlev kaybı olmasa da ileri derece hal bozukluklarında sadece estetik emelli cerrahi de istenebilir.
Çocukta beyin gelişimi yeterli, rastgele bir basınç yoksa ve çocuğun nörolojik gelişiminde bir kasvet yoksa yani emmesi düzgün, etraf ile bağlantısı düzgün, kol bacak hareketleri düzgünse acil ameliyat yapılması gerekmez. 18. aya kadar beklenebilir. Geç kalan olaylarda da ameliyat yapılabilir lakin o vakit beyin ve hudut cerrahi takımı yanında plastik cerrahi dayanağı de gerekmektedir. Bunun yanında çocuk örneğin 3 yaşına kadar fark edilmeden gelmişse zati çocukta rastgele bir nörolojik defisit yani mental gerilik yoktur demektir. Gelişim bozukluğu daha erken yaşlarda fark edilmektedir.
Pozisyonel Deformiteler Kask Takılarak Ameliyatsız Tedavi Edilebiliyor!
Ameliyatta kafatası tekrar şekillendirilmektedir. Kapanmış kıkırdaklar tekrar açılarak yeni kıkırdaklar oluşturulur ya da kafatasının bir kısmı çıkarılarak farklı hallerde plak vidalarla hal verilir. Ameliyattan sonra muhakkak bir müddet kask takılabilir. Ameliyatta oluşturulan yeni eklemlerin kemikleşmesi tamamlanana kadar kask takması çocuğun kafatasını muhafazası için gereklidir. Kask ayrıyeten pozisyonel deformitelerde de önerilmektedir. Pozisyonel deformiteler kask takarak ameliyatsız tedavi edilebilmektedir. Bazı bebeklerde çok besbelli form bozukluğu olmaz. Bu durumda ameliyata gerek kalmaz. Fakat gözle görülür form bozuklukları varsa işin ehli ellerde ameliyat kararı verilmesi değerlidir zira şimdi bebek yaşta olan hasta için anestezi süreci, ameliyatın idaresi ve ameliyat sonrası takiplerine kadar tam donanımlı bir merkez ve tecrübeli uzman bir takım gerekmektedir.
