Çocukların sözleri yanlış söylem etmeleri bizler için birçok vakit sempatik bir durum olarak gözükse de bu sorun ilerleyen yaşlarda çocuğun külfetler çekmesine neden olabilir. 7-8 yaşlarına kadar çocukların anadillerindeki sözleri yanlışsız söylem etmeleri gerekiyor. Bu yaşlardan sonra devam eden konuşma bozuklukları için ise bir uzman tedavisine başvurulması gerekiyor. Artikülasyon bozukluğu tüm taraflarıyla haberimizde…
Artikülasyon bozukluğu nedir?
Artikülasyon yani sesletim bozukluğu, çocuklarda konuşma seslerinden yanlış üretilmesi durumudur. (Çocuğun /kedi/ yerine /tedi/, /mor/ yerine /moy/ demesi gibi). Artikülasyon bozukluğunda çocuğun üretemediği yada yanlış ürettiği ses, ses dağarcığında yer almaz. Bir konuşma sesinin yanlışsız üretilmesi için o ses üretiminde gerekli olan motor hareketin yapılması gerekir.
Artikülasyon bozukluğunun nedenleri aşağıdaki hususlardan biri olabileceği üzere rastgele yapısal bir bozukluğa bağlı olmadan da yanlış öğrenme sonucu kaynaklanabilir.
İşitme engeli
Ağız-yüz anomalileri (dudak – damak yarığı, diş anomalileri gibi)
Zihinsel engel
Motor bozukluklar (apraksi/ dizartri)
Zayıf taklit yeteneği
Çevrenin pekiştirmesi
Yanlış öğrenme
Anatomik-fizyolojik yetersizlikler
Artikülasyon bozukluğunun belirtileri
Artikülasyon bozukluğunu 4 ana belirti ile açıklayabiliriz. Bunlar; atlama, yerine koyma, ekleme ve çarpıtmadır.
Atlama: Çocuk sözlerdeki harflerin sırf bir kaçını söyler. Örneğin televizyon yerine telezon demesi üzere.
Yerine koyma: Çocuk sözlerdeki harflerin yerine diğer harfler koyar. Örneğin kestane yerine keştane demesi üzere.
Ekleme: Çocuk sözlere fazla harfler ekler. Örneğin pilav yerine pilyav demesi üzere.
Çarpıtma: Çocuğun çıkardığı sözler tam olarak hakikat değildir lakin gerçeğine yakındır. Örneğin ekmek yerine eppek demesi üzere.
Artikülasyon bozukluğunun tedavisi
Çocuklar tüm sesleri birebir anda değil, aşikâr bir sırada öğrenirler. /b/, /d/, /m/ üzere sesler 2-3 yaşlarında öğrenilirken, /r/, /z/ üzere kimi seslerin öğrenilmesi daha geç yaşlarda yaşanır. Bazen çocuk bir sesi tek başına ya da sözcük başında gerçek çıkarabilir ancak öteki durumlarda yanlış çıkarıyor olabilir. Ya da sizin fark edebildiğinizden daha fazla seste sorun yaşıyor olabilir.
7-8 yaşından sonraki konuşma bozuklukları için yardım alınmalı
Genel olarak çocuklar 7-8 yaşlarına geldiklerinde anadilinin tüm seslerini yanlışsız olarak üretebilirler. Bu yaştan sonra devam eden konuşma bozukluğunun bizatihi düzelme mümkünlüğü düşüktür. Çocuğun konuşmasının akranlarından farklı olduğunu düşünen ebeveynler/öğretmenler, kesinlikle bir lisan ve konuşma terapistinden yardım almalıdırlar. Lisan ve konuşma terapisti, çocuğun konuşma sorununun sebebini detaylı bir kıymetlendirme yaparak belirler.
Küçük yaşlarda başlanan tedavi tesirli sonuç veriyor
Çocuğun hangi seslerde sorunu olduğunu belirlemek üzere birtakım testler uygular ve ne vakit terapiye başlanması gerektiği konusunda aileyi bilgilendirir. Ergenlik ya da yetişkinlik devrinde de artikülasyon terapisi yapılır. Lakin konuşma biçimi yerleşmeden, küçük yaşlarda yapılan terapi daha kısa müddette ve tesirli sonuç verecektir.
